ید یکی از عناصر ضروری برای رشد و سلامت دام و طیور است که نقشی کلیدی در عملکرد غده تیروئید و تنظیم هورمون‌های متابولیک دارد. در دامپروری، ید به‌عنوان یک افزودنی تغذیه‌ای استفاده می‌شود تا کمبود این عنصر حیاتی در جیره غذایی دام‌ها جبران شود. برخی از کاربردهای ید در دامپروری عبارتند از:
- افزایش سلامت تیروئید و رشد دام
ید جزء اصلی هورمون‌های تیروئیدی (تری‌یدوتیرونین و تیروکسین) است که متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند. کمبود ید در جیره غذایی دام‌ها ممکن است باعث کاهش رشد، کاهش تولید مثل و کاهش بهره‌وری در تولید شیر و گوشت شود.
- پیشگیری از بیماری‌ها
ید به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده قوی در دامپروری برای شست‌وشوی زخم‌ها و ضدعفونی تجهیزات استفاده می‌شود. این عنصر همچنین می‌تواند از بیماری‌های عفونی جلوگیری کرده و سلامت کلی گله را افزایش دهد.
- تثبیت تولید و کیفیت محصولات دامی
استفاده از ید در خوراک دام و طیور باعث بهبود کیفیت شیر، گوشت و تخم‌مرغ می‌شود. به‌ویژه در مناطق کمبود ید، افزودن این عنصر به جیره غذایی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر عملکرد دام و تولید محصولات با ارزش غذایی بالاتر داشته باشد.
- افزودن به مکمل‌های معدنی و لیسک‌ها
ید معمولاً به‌صورت مکمل‌های معدنی یا بلوک‌های لیسکی در جیره غذایی دام‌ها ارائه می‌شود. این مکمل‌ها از کمبود ید در مناطق جغرافیایی با خاک‌های فقیر از ید جلوگیری می‌کنند و نیاز روزانه دام‌ها به این ماده معدنی را تأمین می‌کنند.
اهمیت ید در اقتصاد دامپروری
ید نه‌تنها سلامت و بهره‌وری دام‌ها را بهبود می‌بخشد، بلکه هزینه‌های درمانی مرتبط با بیماری‌های ناشی از کمبود ید را کاهش می‌دهد. از این رو، استفاده از ید در صنعت دامپروری به‌عنوان بخشی از مدیریت تغذیه‌ای صحیح، یک راهکار اقتصادی و پایدار محسوب می‌شود.
جدول میزان نیاز ید در جیره غذایی دام‌ها و طیور
میزان نیاز به ید برای انواع دام و طیور بستگی به نوع حیوان، وزن بدن، مرحله رشد و تولید مثل دارد. در جدول زیر میزان تقریبی نیاز روزانه به ید برای برخی از حیوانات آورده شده است:
| نوع دام/طیور | میزان نیاز به ید (بر حسب میلی‌گرم در روز) |
| گاو شیری | 0.5 – 1.0 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن |
| گاو گوشتی | 0.3 – 0.5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن |
| گوسفند | 0.1 – 0.2 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن |
| بز | 0.1 – 0.2 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن |
| شتر | 0.2 – 0.4 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن |
| مرغ تخم‌گذار | 0.3 – 0.5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم جیره غذایی |
| مرغ گوشتی | 0.2 – 0.4 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم جیره غذایی |
نکات مهم:
- مقدار ید در جیره غذایی باید به‌صورت کنترل‌شده و بر اساس نیازهای دقیق حیوان تنظیم شود، زیرا مصرف بیش‌ازحد ید می‌تواند عوارض منفی داشته باشد.
- در مناطق با خاک و منابع غذایی فقیر از ید، مکمل‌های معدنی حاوی ید باید به جیره غذایی افزوده شوند.
- برای تنظیم دقیق مقدار ید در جیره غذایی دام‌ها، توصیه می‌شود با متخصصان تغذیه دام یا دامپزشکان مشورت شود.
