ید و مشتقات آن؛ پلی میان منابع طبیعی و صنایع پیشرفته
ید، به‌عنوان عنصری استراتژیک، نه‌تنها به شکل خالص، بلکه در قالب مشتقات شیمیایی متنوع، نقش کلیدی در طیف وسیعی از صنایع مدرن ایفا می‌کند. شرکت کانسار خزر با فرآوری ید استخراجی از شورابه‌های دریای خزر، زمینه تولید مشتقات با ارزش افزوده بالا را فراهم آورده و زنجیره‌ای پویا از کاربردهای صنعتی، دارویی و فناورانه را توسعه داده است.
مشتقات کلیدی ید و کاربردهای آن‌ها
-
پتاسیم یدید (KI):
مکملی حیاتی برای پیشگیری از کمبود ید در بدن. این ترکیب در صنایع داروسازی برای تولید قرص‌های تیروئیدی و در تصویربرداری‌های پزشکی جهت محافظت از غده تیروئید در برابر پرتوها به‌کار می‌رود. -
یدید نقره (AgI):
از اجزای اصلی در بارورسازی ابرها و افزایش بارش مصنوعی و همچنین در تولید فیلم‌های عکاسی سنتی. -
پوویدون-ید (PVP-I):
یکی از قوی‌ترین ضدعفونی‌کننده‌ها، پرکاربرد در جراحی‌ها، درمان زخم‌ها و محصولات پزشکی به‌صورت محلول یا پماد. -
یدوفورم (CHI₃):
با خاصیت ضدباکتریایی، در پانسمان زخم‌های عفونی و تولید مواد ضدقارچ کاربرد دارد. -
یدوکسان (Iodixanol):
ماده حاجب مورد استفاده در تصویربرداری‌های پیشرفته مانند سی‌تی‌اسکن و آنژیوگرافی.
تولید مشتقات ید در کانسار خزر
شرکت کانسار خزر با بهره‌گیری از زیرساخت‌های صنعتی و دانش فنی پیشرفته، بخشی از ید تولیدی خود را به مشتقات دارویی و صنعتی با ارزش افزوده بالا تبدیل می‌کند. این فرآیند در واحدهای شیمیایی مجهز به استانداردهای GMP انجام می‌شود تا کیفیت محصولات مطابق با الزامات جهانی باشد.
به‌عنوان نمونه، تولید پتاسیم یدید در این شرکت از طریق واکنش مستقیم ید با هیدروکسید پتاسیم و طی مراحل خالص‌سازی پیشرفته انجام می‌شود—فرآیندی که امکان رقابت با برندهای مطرح بین‌المللی را فراهم کرده است.
اهمیت اقتصادی و استراتژیک مشتقات ید
-
کاهش وابستگی وارداتی:
تا پیش از راه‌اندازی خطوط تولید مشتقات ید، کشور برای تأمین محصولاتی مانند پوویدون-ید، وابسته به واردات بود. امروز، کانسار خزر بخشی از این نیاز را در داخل کشور پاسخ می‌دهد. -
توسعه صادرات فناورانه:
به دلیل کیفیت بالا، برخی از مشتقات ید تولیدی این شرکت به کشورهای منطقه و اروپا صادر می‌شود، و نقش ایران در زنجیره تأمین جهانی پررنگ‌تر شده است.
چالش‌ها و راهکارها
تولید مشتقات ید نیازمند فناوری‌های پیشرفته، دانش تخصصی و سرمایه‌گذاری بلندمدت است. کانسار خزر با همکاری مراکز پژوهشی داخلی و انتقال دانش فنی، موفق به بومی‌سازی فرآیندهایی همچون سنتز پوویدون-ید شده است. همچنین، با بازیافت مواد جانبی تولید، بهره‌وری افزایش یافته و اثرات زیست‌محیطی کاهش یافته است.
چشم‌انداز آینده
شرکت کانسار خزر در مسیر توسعه واحدهای تولید مشتقات پیشرفته‌تری مانند ترکیبات یددار مورد استفاده در صنایع الکترونیک و نانوفناوری قرار دارد. این هدف، گامی اساسی در راستای تبدیل ایران به قطب فناوری‌های معدنی-شیمیایی در منطقه خواهد بود.
ید و مشتقات آن، نمادی از هم‌افزایی میان طبیعت، صنعت و سلامت هستند. کانسار خزر با تبدیل این منبع طبیعی به محصولاتی فناورانه و با کاربرد جهانی، نقشی برجسته در آینده صنعتی و علمی کشور ایفا می‌کند.
