شورابه (Brine) به محلول‌های غلیظ آب و نمک اطلاق می‌شود که حاوی مقادیر قابل توجهی از املاح معدنی مانند ید، پتاسیم، لیتیوم و منیزیم هستند. این منابع ارزشمند، عمدتاً در اعماق زمین، دریاچه‌های نمکی یا حاشیه دریاها یافت می‌شوند و به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین منابع استخراج مواد معدنی استراتژیک شناخته می‌شوند. شرکت کانسار خزر با بهره‌گیری از شورابه‌های غنی از ید در حاشیه جنوب شرقی دریای خزر، توانسته است جایگاه ایران را در تولید این عنصر حیاتی ارتقا دهد.
اهمیت شورابه در صنعت معدنی
شورابه‌ها به دلیل غلظت بالای مواد معدنی، به‌عنوان طلای مایع در صنایع مدرن محسوب می‌شوند. برخلاف معادن سنتی که استخراج از آن‌ها هزینه‌بر و پیچیده است، شورابه‌ها با روش‌های کم‌هزینه‌تر و دوستدار محیط‌زیست قابل فرآوری هستند. برای مثال، استحصال ید از شورابه‌های زیرزمینی، نسبت به استخراج آن از سنگ معدن، بازدهی بالاتر و آلایندگی کمتری دارد.
شورابه‌های دریای خزر؛ پایه‌گذار تولید ید در ایران
ذخایر شورابه در محدوده فعالیت شرکت کانسار خزر، از غنی‌ترین منابع ید خاورمیانه محسوب می‌شوند. این شورابه‌ها که در اعماق زمین و در نزدیکی دریای خزر قرار دارند، حاوی ترکیباتی منحصر به‌فرد از ید و دیگر املاح هستند. شرکت کانسار خزر با حفر چاه‌های ویژه و پمپاژ این شورابه‌ها به سطح زمین، فرآیند استحصال ید را آغاز می‌کند. در مرحله بعد، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته تبخیر خورشیدی، تصفیه شیمیایی و تبلور مجدد، ید خالص با درجه دارویی (USP) تولید می‌شود.
چالش‌های استحصال از شورابه
استفاده از شورابه‌ها هرچند مزایای بسیاری دارد، اما نیازمند مدیریت دقیق منابع آبی و جلوگیری از شور شدن خاک‌های اطراف است. شرکت کانسار خزر با اجرای پروژه‌های بازیافت آب و استفاده از سیستم‌های مداربسته، مصرف آب را به حداقل رسانده و از آلودگی آب‌های زیرزمینی جلوگیری می‌کند. همچنین، بازسازی و احیای مناطق استخراج‌شده، بخشی از تعهدات زیست‌محیطی این شرکت است.
شورابه؛ موتور محرکه اقتصاد معدنی
تولید ید از شورابه‌ها، ایران را از واردات بی‌نیاز کرده و سالانه میلیون‌ها دلار صرفه‌جویی ارزی به همراه داشته است. امروز با توسعه فناوری‌های بومی در این حوزه، ایران نه‌تنها پنجمین تولیدکننده ید جهان است، بلکه دانش فنی شرکت‌هایی مانند کانسار خزر، امکان بهره‌برداری از دیگر مواد ارزشمند موجود در شورابه‌ها (مانند لیتیوم) را نیز فراهم کرده است. این پیشرفت‌ها، افق‌های جدیدی را برای تبدیل ایران به قطب فناوری فرآوری شورابه در منطقه گشوده است.
شورابه‌های دریای خزر، میراثی طبیعی هستند که با مدیریت مسئولانه و نوآوری، می‌توانند پایدارترین منبع ثروت برای نسل‌های آینده ایران باشند.
