فرآوری

فرآوری ید در شرکت کانسار خزر فرآیندی دقیق و فناورانه است که طی چند مرحله کلیدی، این عنصر حیاتی را از شورابه‌های معدنی استحصال و به محصولات باکیفیت تبدیل می‌کند. مراحل اصلی به شرح زیر است:

۱. استخراج شورابه

• منبع: پمپاژ شورابه‌های غنی از ید از عمق ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متری زمین در حاشیه دریای خزر.
• ترکیب شورابه: حاوی ۵۰-۱۰۰ ppm ید، همراه با نمک‌های سدیم، پتاسیم و منیزیم.

۲. پیشتغلیظ (تبخیر خورشیدی)

• انتقال شورابه به حوضچه‌های تبخیر گسترده
• کاهش حجم آب تا ۹۰% با استفاده از انرژی خورشیدی
• رسیدن به غلظت ید تا ۵۰۰ ppm

۳. اکسیداسیون و جداسازی ید

• واکنش شیمیایی: تزریق گاز کلر به شورابه تغلیظ‌شده برای اکسیداسیون یدید به ید مولکولی (I₂): 2I−+Cl2→I2+2Cl−2I^- + Cl_2 \rightarrow I_2 + 2Cl^-
• استخراج ید: ید آزادشده به‌صورت کریستال‌های جامد یا بخار بنفش جمع‌آوری می‌شود.

۴. خالص‌سازی

• فیلتراسیون کربن فعال: جذب ناخالصی‌های آلی توسط کربن
• تقطیر: تبخیر و چگالش مجدد برای دستیابی به خلوص ۹۹٫۹%
• کنترل کیفیت: آنالیز نمونه‌ها مطابق استاندارد USP/EP

۵. تولید محصولات نهایی

شرکت کانسار خزر ید خالص را در دو فرم اصلی عرضه می‌کند:

الف) ید گرانول (ذوب‌شده)

• فرآیند: ذوب ید خالص در دمای ۱۱۳°C و خنکسازی سریع برای تشکیل دانه‌های نامنظم
• ویژگی‌ها:
  • اندازه دانه: <۵ میلیمتر
  • بسته‌بندی: کیسه‌های ۲۵ و ۵۰ کیلوگرمی
  • کاربرد: صنایع شیمیایی و پتروشیمی

ب) ید تصعید‌شده

• فرآیند: گرمایش ید جامد تا تصعید (تبدیل مستقیم به گاز) و تبلور مجدد
• ویژگی‌ها:
  • بلورهای ریز با اندازه <۲ میلیمتر
  • خلوص: ≥۹۹٫۵%
  • کاربرد: صنایع دارویی و الکترونیک

۶. مدیریت پسماند و بازیافت

• بازیافت کلر: استفاده مجدد از گاز کلر در چرخه تولید
• تصفیه پساب: خنثی‌سازی اسیدها و حذف فلزات سنگین
• بازسازی حوضچه‌ها: کاشت گیاهان نمک‌دوست برای احیای اکوسیستم

استانداردهای بین‌المللی

• USP ۴۳: استاندارد دارویی برای ید خالص
• ISO 9001: مدیریت کیفیت فرآیندها
• ISO 14001: مدیریت زیست‌محیطی

کاربردهای محصولات

کانسار خزر با بهره‌گیری از فناوری‌های روز و رعایت اصول پایداری، نه‌تنها ایران را از واردات ید بی‌نیاز کرده، بلکه با صادرات به ۱۵ کشور، جایگاه پنجم تولید جهانی را تثبیت نموده است.