صنعت میگو در ایران با ظرفیت بالای آب‌های جنوبی کشور (خلیج فارس و دریای عمان) و توسعه مزارع پرورشی، به یکی از بخش‌های پیشرو در حوزه آبزی‌پروری تبدیل شده است. ایران با تولید سالانه ۴۰-۵۰ هزار تن میگو، جایگاه دوم خاورمیانه را پس از عربستان دارد و در حال تبدیل شدن به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی است.
پتانسیل‌های استراتژیک
۱. موقعیت جغرافیایی:
- دسترسی به ۱۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی جنوبی با شرایط مناسب برای پرورش میگو
- آب‌های گرم و شور خلیج فارس که رشد سریع میگو را تسهیل می‌کند
۲. گونه‌های پرورشی:
- میگوی سفید هندی (Litopenaeus vannamei): ۸۰% تولید ایران
- میگوی ببری سیاه (Penaeus monodon): گونه بومی با مقاومت بالاتر
۳. صادرات:
- بازارهای اصلی: چین، ویتنام، امارات و اتحادیه اروپا
- ارزش صادرات سالانه: حدود ۲۰۰ میلیون دلار
چالش‌های کلیدی
- شیوع بیماری‌ها: سندرم مرگ زودرس (EMS) و ویروس لکه سفید (WSSV) سالانه ۳۰-۴۰% تلفات ایجاد می‌کنند.
- نهاده‌های پرورشی: وابستگی ۷۰% به واردات پستلارو (بچه میگو) و خوراک
- محدودیت‌های زیست‌محیطی: آلودگی آب‌های ساحلی ناشی از پساب مزارع
- تحریم‌ها: محدودیت در دسترسی به تجهیزات مدرن پرورش و بازارهای مالی بین‌المللی
فناوری‌های نوین در صنعت میگو
۱. سیستم‌های مداربسته (RAS):
- بازیافت ۹۵% آب
- کاهش خطر بیماری‌ها
۲. پروبیوتیک‌ها:
- جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها برای تقویت سیستم ایمنی
۳. هوش مصنوعی:
- مانیتورینگ لحظه‌ای کیفیت آب و تغذیه
۴. صنایع تبدیلی:
- تولید میگو منجمد IQF با ماندگاری ۲ سال
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان
- تولید پستلارو در مراکز تکثیر داخلی
- ساخت خوراک ترکیبی با پروتئین ۳۵-۴۰%
- توسعه واکسن‌های ضد ویروسی
برنامه‌های دولت
- هدف‌گذاری تولید ۱۰۰ هزار تن تا ۱۴۰۵
- اعطای تسهیلات ۲۰% برای نوسازی مزارع
- ایجاد کلینیک‌های سلامت میگو در استان‌های ساحلی
پایداری زیست‌محیطی
- اجرای استانداردهای ASC و GAP
- استفاده از سیستم‌های تصفیه بیولوژیک
- پرورش توأم میگو با جلبک برای جذب نیترات
فرصت‌های سرمایه‌گذاری
۱. احداث مزارع متراکم ساحلی: بازدهی ۳۰ تن در هکتار ۲. تولید کنسانتره پروتئینی از ضایعات میگو ۳. صادرات میگو ارگانیک با برند ایرانی
صنعت میگو ایران با وجود چالش‌ها، به دلیل قیمت رقابتی (کیلویی ۵-۷ دلار) و کیفیت بالا، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از قطب‌های جهانی را دارد. همکاری بین بخش خصوصی، مراکز علمی و نهادهای حاکمیتی می‌تواند سهم ایران از بازار ۴۰ میلیارد دلاری جهانی میگو را افزایش دهد.
